Tuvalet Eğitimi
Tuvalet eğitimi, çocukların psikolojik gelişimi açısından oldukça önemli bir süreçtir. Eğitime başlama yaşı ve alışkanlığı kazanmak için yeterli düzeyde fiziksel ve psikolojik gelişimini tamamlamış olması gerekmektedir. Tuvalet eğitiminin kazandırılmasında etkili olan birçok faktör vardır. Bunlardan bazıları; annenin eğitim düzeyi, ailenin sosyokültürel yapısı, ekonomik düzeyi, eğitime başlama yaşı, eğitim içinde kullanılan yöntemler, tuvaletin tipi, eğitim verenin konu ile alakalı bilgi düzeyi, çocuğun psikolojik durumu, cinsiyet gibi.. Örneğin tuvalet eğitimini kız çocukları erkek çocuklarından daha hızlı öğrenirler.
Bu eğitime başlamak için çocuğun hazır olduğu yönünde bazı işaretler veriyor olması gerekmektedir;
- Basit direktifleri takip etmek
- Bağımsızlık göstermek ve “hayır” diyebilmek
- Barsak hareketi olmadan geceyi geçirme
- Düzenli ve tahmin edilebilir barsak hareketlerinin olması
- Anne babayı taklit etmesi
- Kendi başına giysilerini çıkarıp/giymesi
- Oturağı kullanmaya/büyük çocuk çamaşırı giymeye ilgi göstermesi
- Oturakla ilgili kelimeleri anlaması
- İdrar yapma ya da defekasyon ihtiyacını kelimeler, mimik ve hareketlerle anlatması
- Barsak hareketlerinin çocuk tarafından ifade edilmesi
- 2 saat kuru kalabilmesi
Çocuklarda tuvalet eğitimi sırasında kullanılan birden çok metod olsa da benim sıklıkla kullandığım metod Brazelton’un çocuk-odaklı eğitim metodudur. Bu metod der ki, ‘’Eğitime başlamak için çocuğun hazır ve ilgili olması bekle.’’ Metoda göre izlenen yollar şu şekildedir;
- Eğitime fiziksel ve psikolojik dönüm noktalarına ulaşılınca başlanır.
- Çocuk öncelikle giyinik olarak oturağa oturtulur, ve oturak herhangi bir odada ya da dış ortamda çocuğun alışması için kullanılır. Oturduğu sürede kitap okunabilir/ çocukla konuşulabilir.
- Ebeveynler tuvaleti kullanırken çocuğun gözlemesine izin verilir.
- 1-2 hafta giyinik oturma sonrası bez çıkarılarak oturma denenir. Israr edilmez. Çocuk bezini kirlettiğinde göreceği şekilde bez oturağa boşaltılır.
- Çocuk anlamaya başladığında gün içinde birkaç kez oturağa götürülür.
- Kendine güveni gelmeye başlayınca bezi çıkartılarak dolaşmasına izin verilir ve oturak yakınında tutulur.
- Kendi başına kullanması için cesaretlendirilir ve nazikçe ikna edici kelimeler kullanılabilir.
- Bu basamaklarda ustalaşınca alıştırma külotlarına geçilebilir ve nasıl giyilip çıkarılacağı çocuğa gösterilir.
Tuvalet eğitimi genellikle 18- 24 aylar arasındaki çocuklarda fiziksel olarak hazır hale gelmektedir. Ancak bu süreci etkileye, uzamasına ya da zorlu geçmesine neden olan psikolojik faktörler göz ardı edilmemelidir. Bu nedenle eğitim metodu, eğitim yaşı ve süreci çocuktan çocuğa değişmektedir.
Tuvaleti kullanmayı öğrenmek çocuklar için önemli bir egemenlik kazancı olarak görülmektedir. Bu dönemin sağlıklı geçmesi sonucunda çocuklarda olumlu bir benlik saygısı da gelişmektedir.
Tuvalet eğitimi süreci boyunca ebeveynlerin çocuğu cesaretlendirici, teşvik edici, pekiştirici, sabırlı ve ilgili bir tutum takınmaları önemliyken; cezalandırmadan, utandırmadan ve kızmaktan uzak durmalarını önemle hatırlatmak isterim…
